Skip to main content
1
Blog

Pomidor

By 5 stycznia 2017 3 czerwca, 2020 Brak komentarzy
Pomidory - właściwości odżywcze i zdrowotne

Pomidory należą do najbardziej znanych i lubianych warzyw nie tylko w polskiej kuchni, ale także zagranicznej. Świeże, smażone, pieczone, gotowane, marynowane… Chętnie sięgamy po nie w każdej postaci. Bo któż nie lubi aromatycznej zupy pomidorowej, spaghetti z sosem pomidorowym albo po prostu kanapek z ketchupem? To wybór nie tylko pyszny, ale i bardzo zdrowy. Dlaczego? Oto kilka ciekawych faktów na temat pomidorów!

Historia pomidora

Pomidor bez wątpienia jest obecnie jednym z najbardziej lubianych i najbardziej rozpoznawalnych warzyw na świecie. Dziś zapewne większość z nas nie jest w stanie wyobrazić sobie tygodnia bez potrawy czy dodatku na bazie pomidora. Zupa pomidorowa z ryżem czy makaronem to dla wielu osób jeden z podstawowych smaków dzieciństwa. Ciężko też byłoby przygotować tradycyjną pizzę, spaghetti czy choćby parówki na ciepło bez ketchupu.

Pomidor jest tak popularny, że mogłoby się wydawać, iż od zawsze cieszył się tak wielkim uznaniem jak teraz. Tymczasem…

Nie ma pewności, skąd dokładnie pochodzi pomidor, ale przypuszcza się, że z Ameryki Środkowej bądź Południowej, być może z Peru.

Do Europy trafił końcem XV wieku lub początkiem XVI wieku – na pewno dopiero po słynnej wyprawie Krzysztofa Kolumba. W ogromnym błędzie jest jednak ten, kto sądzi, że od razu zyskał uznanie. O nie! Przez bardzo długi czas uważany był za… roślinę trującą.

Na europejskiej ziemi ostał się wyłącznie dzięki temu, że – choć „niejadalny” – stanowił niewątpliwą dekorację. Dość powszechnie więc zaczęto uprawiać pomidory w ogrodach jako roślinę ozdobną.

Pierwszy spisany przepis na wyborny sos pomidorowy pochodzi z roku 1692, powstał w Neapolu. Ale znowu w błędzie są ci, którzy myślą, że od tego czasu nastąpił „pomidorowy boom” i warzywo to przebojem wdarło się do każdej kuchni. Nic z tych rzeczy.

Choć coraz więcej osób zaczęło patrzeć na to pyszne i zdrowe warzywo bardziej przychylnym okiem, tak naprawdę pomidor powszechnie zaistniał w kuchni dopiero w… XIX wieku! Być może miała z tym coś wspólnego plotka mówiąca o tym, że pomidor to doskonały afrodyzjak. Dlatego też zwany był swego czasu m.in. jabłkiem miłości. Jeśli wierzyć podaniom, pomidor uważany był nawet za „diabelski owoc”, a jego spożywanie zostało zakazane przez kościół…

Pierwsza uprawa pomidorów w Polsce powstała dopiero w 1880 roku. Początkowo pomidory istniały w najróżniejszych odmianach – od maleńkich po całkiem spore, przybierały najróżniejsze kształty i kolory, nawet po atramentowo czarny. Obecnie również występuje całkiem sporo odmian, ale najbardziej popularne są duże, czerwone owoce pomidora kształtem nieco przypominające jabłko.

Uprawa pomidora

Pomidor jest warzywem dość wymagającym w uprawie. Zadania tego może jednak podjąć się nawet początkujący ogrodnik. Przy odrobinie zaangażowania, poświęcając nieco czasu, każdy może wyhodować wspaniałe, smaczne pomidorki!

Pomidor to roślina jednoroczna, której owoce osiągają wielkość od zaledwie 2 cm do nawet ponad 10 cm – oczywiście w zależności od odmiany. Lubi on ciepło, dlatego pod uprawę wskazane są stanowiska nasłonecznione. Co równie istotne, wymaga stanowisk przewiewnych. Dlaczego?

Warzywo to źle znosi wilgoć. Dlatego ważne jest, aby pod wpływem wiatru rosa czy wilgoć pochodząca z deszczu mogły szybko odparować. Zbyt duże nawodnienie może spowodować gnicie pomidorów.

Podobnie niekorzystny wpływ na pomidora ma niska temperatura. Jeśli dotkną go przymrozki, zacznie gnić. Ogólnie więc pomidor jest rośliną, której należy zapewnić dość suche, słoneczne miejsce.

Jeśli chodzi o glebę, najlepszym rozwiązaniem będzie gleba żyzna, piaszczysto-gliniasta, która szybko się nagrzewa. Nie jest to jednak absolutny wymóg, bowiem na innych glebach także mamy szansę uprawiać pomidory. Choć na pewno wówczas będą bardziej narażone na choroby.

Pomidory świetnie rosną w sąsiedztwie m.in. ogórków, kopru, papryki, cebuli i fasoli. Nie służy im towarzystwo ziemniaków, buraków i marchwi.

Pomidory uprawiane są z rozsady (możemy ją kupić lub zrobić samodzielnie). Nasiona wysiewa się pomiędzy drugą połową marca a początkiem kwietnia. Na grządki wysadza się je w połowie maja. Pierwsze plony można zbierać już w lipcu. Wszystkie pomidory, nawet jeśli nie zdążą dojrzeć, należy zebrać przed pierwszymi przymrozkami.

Wartości odżywcze i zdrowotne pomidora

Swoją piękną czerwoną barwę pomidor zawdzięcza wyjątkowo wysokiej zawartości barwnika zwanego likopenem. Ten związek z grupy karotenoidów ma silne właściwości przeciwutleniające, dzięki czemu pomaga usunąć z organizmu wolne rodniki. Chroni też przed chorobami układu krwionośnego, ma działanie antynowotworowe.

Dobroczynne składniki pomidora – jak wpływają na organizm?

Pomidor jest bogatym źródłem witamin i minerałów, takich jak m.in.:

  • biotyna – znana też jako witamina B7 lub H
  • inne witaminy z grupy B
  • witamina K
  • witamina C
  • potas
  • miedź
  • magnez

Ponadto pomidory zawierają błonnik wspierający pracę układu pokarmowego. Na temat właściwości pomidora przeprowadzono wiele badań naukowych, z których wynika, że regularne sięganie po warzywo może wpłynąć korzystnie nie tylko na zdrowie układu krwionośnego, stan kości, czy zmniejszyć ryzyko rozwoju choroby nowotworowej, ale też poprawić m.in.:

  • odporność
  • pracę układu nerwowego (dzięki zawartości bromu)
  • trawienie

Co ważne dla dbających o urodę, antyoksydanty zawarte w pomidorach działają dobroczynnie na skórę, przyczyniając się tym samym do zachowania jej młodego i promiennego wyglądu. Zawarte w pomidorach witaminy A i E świetnie nawilżają skórę, działając niczym krem przeciwzmarszczokowy. Witamina C z kolei wzmacnia naczynia krwionośne.

Ile kalorii ma pomidor?

Pomidor jest bez wątpienia sprzymierzeńcem pięknej sylwetki. Jeśli chcemy schudnąć lub utrzymać zgrabną figurę, koniecznie powinniśmy wkomponować warzywo to w codzienne menu. Pomidory mają niewielką liczbę kalorii –100 gramów pomidora dostarcza jedynie 15 kcal. Średniej wielkości warzywo, o wadze około 180 gramów, zawiera w przybliżeniu 30 kalorii.

Taka porcja zaspokaja około 12% dziennego zapotrzebowania na potas – pierwiastek, który reguluje między innymi gospodarkę wodną organizmu, pomagając tym samym pozbyć się nadmiernej ilości płynów. To ważne w przypadku osób, które mają skłonność do obrzęków.

Tabela wartości odżywczych pomidora (w 100 g produktu)

KALORIE 15 kcal
BIAŁKO 0,9 g
WĘGLOWODANY 3,6 g
TŁUSZCZ 0,2 g
BŁONNIK POKARMOWY 1,2 g

Zawartość witamin i minerałów (w 100 g produktu)

SÓD 8 mg
POTAS 282 mg
WAPŃ 9 mg
FOSFOR 21 mg
ŻELAZO 0,5 mg
MAGNEZ 8 mg
WITAMINA A 107 µg
BETA-KAROTEN 640 µg
TIAMINA (WITAMINA B1) 0,064 mg
RYBOFLAWINA (WITAMINA B2) 0,042 mg
NIACYNA (WITAMINA B3) 1,00 mg
WITAMINA C 23 mg
WITAMINA E 1,22 mg

Jak przyrządzać pomidory?

Pomidor idealnie nadaje się do przyrządzania niskokalorycznych sałatek, zup i koktajli. Można go suszyć, piec, smażyć, gotować i oczywiście zajadać w surowej postaci. Dobrym pomysłem jest także regularne sięganie po sok z pomidorów, który stanowi doskonałe uzupełnienie lekkiego menu.

Wielką zaletą pomidora jest nie tylko całe mnóstwo możliwości wykorzystania kulinarnego, ale też wzbogacenie dań o piękny kolor. Wielu dietetyków zaleca przecież, żeby podczas komponowania jadłospisu zwrócić uwagę na zróżnicowanie kolorystyczne dań. W końcu powinny być one źródłem przyjemności nie tylko dla podniebienia, ale również dla oka.

Choć pomidory bezsprzecznie kojarzą się nam z latem, również w miesiącach jesiennych i zimowych śmiało możemy po nie sięgać – w postaci świeżej (obecnie pomidor jest łatwo dostępny w sklepach przez cały rok), ale i mrożonej. Pamiętajmy o tym, że mrożone warzywa zachowują cenne składniki odżywcze oraz wspaniały smak.

Przez cały rok możemy sięgać po PROSTE HISTORIE, które sprawdzą się doskonale, gdy najdzie nas ochota na coś pysznego, zdrowego, ale jednocześnie szybkiego w przygotowaniu. Warto wypróbować Zupę krem z czerwonych warzyw, w której pomidory doskonale komponują się ze smakiem papryki, buraków, ziemniaków i marchwi.

Jeśli nie zupa, to co jeszcze? Oto kilka inspiracji:

  • sałatka ze świeżymi pomidorami, serem feta, oliwkami i zielonym ogórkiem – pomidory, ogórka i ser kroimy w kostkę, garść oliwek dodajemy w całości, do smaku możemy skropić oliwą i posypać świeżymi ziołami;
  • faszerowane pomidory z mięsem mielonym i kaszą kuskus – wydrążamy miąższ z pomidorów, podsmażamy mięso mielone, namaczamy kaszę. Łączymy kaszę z mięsem, dodajemy ulubione zioła i przyprawy (np. natkę pietruszki, czosnek), mieszamy. Tak przygotowany farsz przekładamy do pomidorów, zapiekamy kilka minut w piekarniku;
  • faszerowane pomidory raz jeszcze… – do wydrążonych pomidorów możemy tak naprawdę włożyć każdy farsz, jaki tylko przyjdzie nam do głowy. Następnie możemy je zapiec lub podawać na surowo, np. z farszem z twarożku (wymieszanym z cebulką, szczypiorkiem, solą i pieprzem);
  • warzywna tarta z pomidorami – przygotowujemy klasyczne ciasto na tartę i dodajemy dużo, dużo kolorowych warzyw! Całość zalewamy sosem na bazie jajka, śmietany i startego sera. Możemy też dodać do sosu szczyptę gałki muszkatołowej. Tarta oczywiście nie musi być warzywna – możemy dodać szynkę lub wcześniej podsmażone mięso;
  • koktajl pomidorowy – soki i koktajle pomidorowe możemy kupić w sklepie, ale z powodzeniem przygotujemy je także samodzielnie. W tym celu wystarczy zmiksować pomidory i przetrzeć przez sitko, by pozbyć się pestek. Jeśli koktajl jest zbyt gęsty, dodajemy trochę wody. Możemy przyprawić go także solą, pieprzem, dodać wyrazisty seler naciowy (do ozdoby lub zmiksować kawałek razem z pomidorami) i odrobinę aromatycznej bazylii.

To zaledwie kilka szybkich pomysłów na wykorzystanie pomidorów w kuchni. Świetnie łączą się one z wieloma produktami, dlatego bez przeszkód można dać się porwać kuchennym eksperymentom. Dania z pomidorami po prostu nie mogą się nie udać!

Ciekawostki o pomidorze

  • Nazwa systematyczna pomidora to Solanum lycopersicum L. Została nadana przez Linneusza w 1753 roku i obowiązuje do dzisiaj. Dużo wcześniej jednak, bo w początkach naszej ery, Galen nazywał niezidentyfikowane rośliny, w tym zapewne pomidora, mianem „lycopersikon”, co można przetłumaczyć jako wilczą brzoskwinię. Następnie pojawiły się takie nazwy zwyczajowe jak m.in.:
    • poma aurea – złote jabłka
    • poma amoris – jabłka miłości
    • pomi del Peru – jabłko z Peru
  • Polska nazwa „pomidor” pochodzi od włoskiej nazwy zwyczajowej „pomid’oro, która także oznacza złote jabłka.
  • Pomidor – warzywo czy owoc? To dość często zadawane pytanie. Oczywiście z botanicznego punktu widzenia pomidor jest owocem. Niemniej owoce pomidora traktowane są jako warzywo zgodnie z Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług.
  • La Tomatina – pomidor jest tak popularny, że ma nawet swoje stałe miejsce w kulturze. La Tomatina to wyjątkowe hiszpańskie święto, w czasie którego wszyscy nawzajem obrzucają się pomidorami!
  • W kontekście licznych warzyw i owoców mówi się o tym, że najlepiej spożywać je w postaci surowej, bowiem poddane jakiejkolwiek obróbce tracą sporą część cennych składników odżywczych. Z pomidorami jest nieco inaczej. Zarówno pomidory suszone, ketchup, przeciery i koncentraty zawierają więcej likopenu, błonnika i m.in. potasu niż pomidory świeże.
  • Pomidory powinny być przechowywane poza lodówką. W lodówce bowiem mogą zmarznąć, a jak już wiemy, lubią ciepło. Trzymane w lodówce zepsują się znacznie szybciej niż np. na półce w spiżarce.