Skip to main content
1
Blog

WIŚNIE

By 5 stycznia 2017 3 czerwca, 2020 Brak komentarzy
Wiśnie - właściwości odżywcze i zdrowotne

Jakie owoce najbardziej kojarzą się z latem? Można by tu wymienić co najmniej kilku mocnych kandydatów. Nam wydaje się jednak, że soczyste wiśnie mogłyby wygrać ten plebiscyt w cuglach. Słodkie, krwistoczerwone, jędrne… Ich zalety można by wymieniać w nieskończoność – a nawet nie zdążyliśmy jeszcze wspomnieć o ich zbawiennych właściwościach zdrowotnych i odżywczych! Czego nie wiesz o wiśniach? Dlaczego warto je jeść i do czego można je wykorzystać w kuchni? Czy mrożone wiśnie ustępują w czymś tym świeżym? Sprawdźmy to razem!

HISTORIA WIŚNI

Skąd wiśnie wzięły się w naszych sadach, a stamtąd na naszych talerzach? Na ten temat nie ma pewnych informacji. Najbardziej popularna hipoteza głosi, że prawdopodobnie ok. V w. p.n.e. przywędrowały one z Japonii do Grecji poprzez Jedwabny Szlak, a stamtąd – przez Rzym – stopniowo rozprzestrzeniały się po całej Europie. W Brytanii były znane już w I w. p.n.e., na tereny dzisiejszej Polski zaś zawitały nieco później – zapewne ok. X w. p.n.e.

Wróćmy jednak na chwilę do źródeł, do Japonii, którą nie bez powodu nazywa się Krajem Kwitnącej Wiśni. Drzewa wiśniowe są na wyspach japońskich otaczane pewnym szczególnym kultem. Można je tam znaleźć niemal wszędzie: przy głównych ulicach i autostradach, w miejskich parkach i ogrodach, na deptakach i w przydomowych ogródkach… Okres kwitnienia wiśni rozpoczyna się tam znacznie wcześniej niż u nas – w południowej części kraju już w lutym, a na północy w marcu i w kwietniu – i wiąże się z pewną piękną tradycją.

Przez dwa tygodnie (bo mniej więcej tyle kwitną wiśniowe drzewka) w całej obsypanej wiśniowym kwieciem Japonii trwa festiwal nazywany hanami, co oznacza dosłownie „oglądanie kwiatów” i… doskonale oddaje charakter tego święta. Japończycy spotykają się wówczas z rodziną i przyjaciółmi w cieniu kwitnących drzew, urządzają pikniki i imprezy, wierząc, że w ten sposób razem z naturą na nowo obudzą się do życia po długiej zimie.

UPRAWA WIŚNI

Obok grusz, jabłoni i śliw wiśnie okazują się najczęściej sadzonymi drzewkami owocowymi w Polsce. Polscy sadownicy wyróżniają trzy główne grupy wiśniowych drzew, z których wywodzą się ich konkretne gatunki:

  • czerechy – to mieszanki wiśni z czereśniami;
  • szklanki – ich drzewka rodzą jasne owoce o bezbarwnym soku;
  • sokówki, nazywane też wiśniami czarnymi – charakteryzują się ciemnymi owocami i intensywnie zabarwionym sokiem, z tego względu są najbardziej popularne w uprawie.

Wiśnie okazują się dość wdzięczne w uprawie – nie mają wygórowanych wymagań i dobrze znoszą mroźne zimy. Wybiera się dla nich zwykle stanowiska mocno nasłonecznione. W pełnym słońcu ich owoce dojrzewają bowiem dużo szybciej i nabierają charakterystycznego, słodko-kwaśnego, orzeźwiającego smaku. Jeśli chodzi o wymagania glebowe, wiśnie najlepiej rosną w piaszczysto-gliniastych, niezbyt ciężkich i nie nadmiernie wilgotnych glebach o odczynie pH zbliżonym do obojętnego.

W polskich warunkach okres kwitnienia wiśni przypada na maj, owoce zaś zbiera się zwykle mniej więcej w połowie lipca.

WŁAŚCIWOŚCI ODŻYWCZE I ZDROWOTNE WIŚNI

Witaminy i minerały

Soczyste owoce wiśni obfitują w witaminy A, B6, C, E, K, a także w kwas foliowy. Dzięki temu spożywanie wiśni wydatnie wspomaga układ sercowo-naczyniowy, a wysoka zawartość witaminy C w tych owocach pomaga uszczelniać naczynia krwionośne. Jeśli chodzi o składniki mineralne, wiśnie są doskonałym źródłem pierwiastków takich jak wapń, żelazo, magnez, fosfor, potas, sód oraz cynk. Zawartość potasu i sodu w owocach wiśni i ich przetworach wpływa na ich działanie moczopędne. Można je więc stosować w profilaktyce chorób pęcherza moczowego, np. w zapaleniu pęcherza i kamicy nerkowej.

Wiśnie – doskonałe źródło antyoksydantów

Czy wiesz, dlaczego wiśnie są czerwone? Za intensywny kolor tych smacznych owoców odpowiadają antocyjany, czyli barwniki pochodzące z grupy flawonoidów. To bardzo silne antyoksydanty (przeciwutleniacze) – im więcej jest ich w owocu, tym jego kolor ciemniejszy.

Duża ilość tych przeciwutleniaczy działa na organizm odmładzająco i opóźnia procesy starzenia skóry i innych organów, a także znajduje zastosowanie w profilaktyce chorób nowotworowych, neutralizując wolne rodniki. Z uwagi na obecność antyoksydantów częste spożywanie wiśni zaleca się także osobom cierpiącym na chorobę Alzheimera oraz na demencję. Spowalniają one bowiem procesy degeneracji neutronalnej i w ten sposób wspomagają funkcjonowanie intelektualne chorych. Antocyjany mają też zbawienny wpływ na regenerację wzroku – jeśli więc obserwujesz u siebie problemy z ostrością widzenia, śmiało sięgaj po wiśnie!

Wiśnie na diecie

Wiśnie są bardzo pożądanym elementem jadłospisu osób będących na diecie redukcyjnej. Obecne w tych okrągłych owocach pektyny – rozpuszczalny błonnik pokarmowy – pęcznieją w żołądku pod wpływem wody i zapewniają uczucie sytości na długo. Pektyny pomagają też obniżać poziom „złego cholesterolu”. Inną zaletą wiśni jest ich niski indeks glikemiczny, który sprawia, że po te owoce mogą sięgać osoby cierpiące na cukrzycę i te, które ograniczają cukier.

Pestki wiśni zawierają szkodliwy w dużych ilościach kwas pruski. O ile przypadkowe połknięcie jednej pestki nie jest groźne – zostanie ona szybko wydalona – to raczej odradzamy zjadanie kilograma wiśni z pestkami…

Co ważne, wiśnie nie tracą nic ze swoich walorów smakowych ani zdrowotnych w procesie mrożenia. Choć więc sezon na nie trwa stosunkowo krótko, z ich zbawiennych dla zdrowia właściwości można korzystać przez cały rok, sięgając po mrożone soczyste wiśnie PROSTE HISTORIE.

Tabela wartości odżywczych wiśni (w 100 g produktu)

KALORIE 48 kcal
BIAŁKO 0,9 g
WĘGLOWODANY 10,9 g
TŁUSZCZ 0,4 g
BŁONNIK POKARMOWY 1,0 g

Zawartość witamin i minerałów (w 100 g produktu)

SÓD 3 mg
POTAS 150 mg
WAPŃ 13 mg
FOSFOR 20 mg
ŻELAZO 0,3 mg
MAGNEZ 9 mg
WITAMINA A 40 µg
BETA-KAROTEN 240 µg
TIAMINA (WITAMINA B1) 0,049 mg
RYBOFLAWINA (WITAMINA B2) 0,059 mg
NIACYNA (WITAMINA B3) 0,40 mg
WITAMINA C 12 mg
WITAMINA E 0,13 mg

UWAGA! Choć wiśnie najzdrowsze okazują się spożywane na surowo, należy pamiętać, aby nie jeść ich tuż przed spożyciem mięsnego posiłku. Niektóre substancje zawarte w owocach wiśni utrudniają bowiem trawienie białka pochodzenia zwierzęcego. Nie można też popijać owoców wodą ani mlekiem krótko po spożyciu – może to prowadzić do nieprzyjemnych dolegliwości żołądkowo-jelitowych.

Wiśnie na bezsenność?

Czy wiesz, że według niektórych badań owoce wiśni mogą pomagać w leczeniu bezsenności? W ich miąższu znajduje się bowiem melatonina – hormon, który w organizmie człowieka reguluje rytm snu. Jeśli masz problem z szybkim zasypianiem, spróbuj przez jakiś czas codziennie wypijać dwie szklanki organicznego soku z wiśni – pół godziny po przebudzeniu i pół godziny przed zaśnięciem.

JAK PRZYRZĄDZAĆ WIŚNIE?

Soczyste, słodkie wiśnie mają niezwykle szerokie zastosowanie w kulinariach. Chyba największą popularnością cieszy się klarowny, soczyście czerwony kompot z wiśni – czasem z dodatkiem innych owoców, np. wczesnych jabłek. Poza tym wiśnie doskonale sprawdzają się w różnego rodzaju deserach i słodkich daniach obiadowych. Można je wykorzystać np. jako soczysty dodatek do ciasta, jako bazę owocowej galaretki, nadzienie do domowych drożdżówek i rogalików albo podać razem z naleśnikami. Świetnie komponują się także z czekoladą: czekoladowy mus lub budyń z dodatkiem zmiksowanych lub przesmażonych z cukrem wiśni to duet, któremu nie sposób się oprzeć… Z wiśni można ponadto przyrządzać zupę – zabielany chłodnik z wiśni doskonale orzeźwia w upalny dzień.

Uważaj na pryskający na wszystkie strony sok z wiśni. Jeśli ubrudzisz nim ubranie czy obrus, radzimy reagować jak najszybciej – takie plamy okazują się trudne do usunięcia. Zabrudzone miejsce polewaj wrzącą wodą (uwaga na palce) do momentu, aż sok zejdzie. Jeśli jednak przez nieuwagę pozostawisz plamę do wyschnięcia, spróbuj do jej wywabienia użyć kwasku cytrynowego lub jednego z popularnych odplamiaczy.

Wiśnie wiodą także wśród polskich owoców prym, jeśli chodzi o przetwory. Robi się z nich pyszne dżemy, konfitury, soki, kompoty, a także nalewki i domowe wino. Te ostatnie okazują się niezrównane w długie zimowe wieczory – trudno bowiem o bardziej rozgrzewający trunek niż klarowna, bogata wiśniówka.

CIEKAWOSTKI O WIŚNIACH

  • Wiśnie znajdują szerokie zastosowanie nie tylko w kulinariach, ale też w przemyśle kosmetycznym. Dzięki wspomnianym wcześniej antyoksydantom, które spowalniają procesy starzenia, okazują się niezwykle skuteczne w pielęgnacji cery dojrzałej – spowalniają powstawanie zmarszczek i wyraźnie ujędrniają skórę. Producenci kosmetyków pielęgnacyjnych wykorzystują zresztą nie tylko ich owoce. Ekstrakt z kwiatów wiśni, wykazujący działanie przeciwzapalne i łagodzące, świetnie sprawdza się np. w kremach i balsamach dla skóry wrażliwej i skłonnej do podrażnień. Olejek wiśniowy zaś, pozyskiwany z pestek wiśni, pomaga w walce z kurzajkami i przyczynia się do rozjaśniania przebarwień skóry.
  • Według tradycji ludowej drzewa wiśniowe uważano od dawien dawna za drzewa kochanków – symbolizowały miłość i namiętność. Za ich pomocą próbowano czasem przewidzieć swoje miłosne perypetie… W przeddzień dnia św. Andrzeja (29 listopada) wszystkie niezamężne dziewczęta miały zerwać gałązkę wiśni i wstawić ją do flakonika z wodą. Jeśli gałązka zakwitła do świąt Bożego Narodzenia, miało to oznaczać szczęście w miłości na nadchodzący rok i… rychłe zamążpójście. W niektórych regionach w ten sam sposób wróżyli sobie także kawalerowie. Mieli jednak taryfę ulgową – swoje gałązki zrywali w wigilię św. Katarzyny, czyli aż pięć dni wcześniej!
  • Choć dziś mało kto o tym pamięta, ważną rolę w kuchni staropolskiej odgrywały wiśniowe listki. Ze względu na zawartość garbników i kwasów organicznych miały one bowiem istotny wpływ na jakość warzywnych przetworów. Wrzucone do słoiczka z kiszonymi ogórkami czy marynowaną papryką, pozwalały im zachować jędrność i przyspieszały cały proces kiszenia. Liście wiśni dodawano ponadto do nalewek z cierpkich owoców, takich jak aronia, by usunąć ich goryczkę i złagodzić smak trunku.